January Effect

January effect, hiệu ứng tháng 1 (còn gọi turn-of-the-year effect hay January anomaly) là một trong những hiệu ứng calendar effect quan trọng nhất. Lợi nhuận của cổ phiếu phổ thông vào tháng Một lớn hơn nhiều so với những tháng khác, và hiện tượng này là do sự tăng lên của lượng mua, sau khi giá cổ phiếu giảm vào tháng 12.
Trong khoảng thời gian cuối tháng 11 và tháng 12, giá cổ phiếu bị áp lực giảm giá vì các nhà đầu tư (bao gồm cả nhà đầu tư tổ chức) thường có xu hướng tìm cách bán cổ phiếu để tránh thuế (gọi là tax selling). Tax selling có nghĩa là khi đầu tư vào cổ phiếu một số cổ phiếu bị giảm giá, nếu bán ngay các cổ phiếu này trước 31/12 thì có thể ghi nhận một khoản lỗ. Khi đó, lợi nhuận chịu thuế sẽ giảm xuống và thuế đánh cũng sẽ giảm. Sau khi hết năm mới, người ta lại có xu hướng mua lại những cổ phiếu cũ (hoặc mua mới mà hấp dẫn).
Hiện tượng này tại cơ hội kiếm lời cho nhà đầu tư bằng cách mua cổ phiếu trước tháng một, rồi bán lại khi giá tăng.

Loại anomaly này trên thị trường tài chính chỉ có thể có trong điều kiện thị trường hoạt động không hiệu quả. Nhiều phân tích cho thấy Jannuary effect tập trung trong tuần đầu tiên và các cổ phiếu nhỏ thường có sức tăng mạnh hơn. Tuy nhiên không phải lúc nào cổ phiếu vốn hóa nhỏ cũng tốt hơn cổ phiếu vốn hóa lớn.

Một vài nghiên cứu lại cho thấy January effect không có liên hệ mật thiết với việc lách thuế, đặc biệt khi nghiên cứu ở thị trường các nước không có năm tài khóa là năm dương lịch hay luật thuế khác.

Ở Việt Nam, số liệu lịch sử quá nhỏ nên nghiên cứu có thể kết quả sẽ bị lệch. Hơn nữa các giải thích về thuế cho bộ phận nhà đầu tư cá nhân thì không đúng vì trước khi gia nhập WTO, thuế thu nhập doanh nghiệp là chủ yếu, còn thuế thu nhập cá nhân thì không được nhắc tới. Năm nay, 2009, thuế này mới bắt đầu thí điểm, trong khi ở Mỹ, loại thuế này chiếm tỉ trọng lớn trong ngân sách nhà nước.

Update 4/1/2010: Hôm nay mở đầu phiên giao dịch năm mới, thị trường chứng khoán việt Nam tăng gần hết biên độ.